Heródótosi snúið á haus

Atarna! Þá hef ég lokið við enn einn langhundinn! Skáldsögu upp á hvorki fleiri né færri en 657 blaðsíður (í þeirri útgáfu sem ég las hana). Um er að ræða einn doðrant af mörgum eftir Gore Vidal og þessi nefnist Creation.

 

Nú er ég sosum ekkert sérstaklega vel að mér í höfundarverki Vidal, þótt ég viti að hann hefur ævilangt verið umdeild bókmenntapersóna - hjá óinnvígðum er hann máske þekktastur, óverðskuldað, sem handritshöfundur að hinni illræmdu kvikmynd Caligula, sem hann sór af sér, þegar ljóst var að um klámmynd yrði að ræða. Líkt og Guðbergur Bergsson er Vidal fyrir löngu orðin stofnun í heimalandi sínu; nánast allt, sem rennur úr hans penna, vekur athygli og gjarnan hneykslan, hversu lítilfjörlegt sem tilefnið er. Fyrir hartnær 25 árum las ég stórvirki Vidal um hinn skammlífa og stuttríkjandi Júlíanus Apostata, síðasta heiðna keisara Rómaveldis, og átök milli heiðni og kristni á 4. öld, og mig minnir að sú snilld hafi verið næsta jafnlöng þessari. Um 10 árum síðar las ég aðra bók eftir Vidal (mig minnir að Þórunn Erlu Valdimarsdóttir hafi lánað mér hana) og hét hún Live from Golgotha. Sú bók var undarleg á ýmsan máta og eins konar satírísk vísindaskáldsaga og gagnrýni á trúarbrögðin; hófst í nútímanum, þar sem menn höfðu smíðað leyndardómsfulla tímavél, sem gerði bandarískri sjónvarpsstöð kleift að senda tökulið á Hausaskeljastað til að fylgjast með krossfestingunni fyrir hartnær 2000 árum, en svo fór allt úrskeiðis og gott ef sjónvarpsþulurinn sjálfur var ekki krossfestur. (Eða er ég að rugla bókinni saman við Behold the Man! eftir Michael Moorcock, eldri skáldsögu með dálítið svipuðum þræði, sem ég las á sama tíma?) Annars fjallaði Live from Golgotha mest um bílífi Páls postula í Kórinþu, minnir mig, sem er óttalegur loddari og vill helst riðlast á lagsveini sínum, hinum unga Tímóteusi, þeim sama og kemur fyrir í Nýja testamentinu. Anthony Burgess gerði annars Páli postula mun betri skil í Kingdom of the Wicked.

 

Víkjum þá að Creation, þriðju bókinni eftir Vidal, sem ég lýk við. Engin smásmíði, sem fyrr er frá greint. Hún segir frá Cyrus Spitama, hálf-persneskum og hálf-grískum sonarsyni Zaraþústra, og lífshlaupi hans (gróflega) frá um 520 til um 440 f.Kr., en hann hittir á langri ævi nánast alla sem eru þess virði að þekkja um hans daga: Þrjá Persakonunga (Daríus, Xerxes og Artaxerxes), Períkles, Sókrates, Anaxagóras, Demókrítus (sem er frændi Cyrusar og jafnframt skrásetjari endurminninganna), Heródótus, Þúkydídes, Búddha, Mahavíra, Gosala, Ajatashatrú og Konfúsíus, svo að fáeinir séu nefndir, enda segir á kápubakhlið að Cyrus sé sennilega mesti „namedropper" sögunnar. Cyrus er af aðalsættum og alinn upp við persnesku hirðina um daga Daríusar og eru margir kaflarnir eftirminnilegir af hirðlífi þar, höllum, ráðabruggi og kvennabúrinu. Hann ferðast vítt og breitt innan og utan Persaveldis, til Babýloníu, Jóníu, Aþenu, Baktríu (Afganistan), Indlands og Kína. Cyrus Spitama er vildarvinur og jafnaldri Xerxesar, brallar ýmislegt með honum á yngri árum og þjónar honum dyggilega á efri árum. Þriðji maðurinn í þessu fóstbræðralagi er hershöfðinginn Mardoníus, stríðshetja Persa úr átökunum við Grikki, sem Heródótos fjallar rækilega um í Historíum sínum. Sem hirðmaður og erindreki kvænist Cyrus Spitama inn í persnesku konungsfjölskylduna, en jafnframt á hann indverska furstadóttur að eiginkonu, úr fyrri för sinni þangað, og með henni tvo syni. Þegar hann er á heimaslóðum, þvælist hann viðstöðulítið með hirðinni milli helstu borga Persíu: Susa, Ekbatana og Pasargada, auk Babýloníu og Persepólis, sem er í uppbyggingu. Heródótos hinn gríski ferðaðist til allra fjögurra horna hins þekkta og siðmenntaða heims um sína daga: Til Magna Graecia (Sikileyjar og S-Ítalíu) í vestri, til Skýþíu (Úkraínu) í norðri, til Litlu-Asíu (Tyrklands) og Mesópótamíu (Írak) í austri og til Egyptalands í suðri. Cyrus Spitama er hin persneska hliðstæða Heródótosar, nema hvað útgangspunktar hans liggja 3000 km austar. Sést samsvörunin máske best á því að "sagnaritum" beggja er skipt upp í 9 hluta eða 9 bækur.

 

Sagan Creation er sögð frá sjónarhóli Persa og það nýstárlega sjónarhorn gengur upp. Þegar kemur að grísku borgríkjunum, er snúið á haus öllu því, sem Heródótos segir frá, svo að úr verður and-saga. Þannig verða Persastríðin á dæmigerðan máta í meðförum Vidal kölluð Grikkjastríðin, og eru í reynd minni háttar viðburður í sögu hins austræna stórveldis, dálítið eins og býflugustunga í síðu fíls, en langmestur hluti ritsins fjallar um Kína og Indland, já, og Persaveldi. Stundum leiðréttir sögumaður beinlínis Heródótos. Þannig segir Cyrus að Xerxes hafi verið 34 ára, þegar hann komst til valda, en samkvæmt föður sagnaritunar á stórkonungurinn persneski að hafa verið 18 ára. „Leiðréttingar" Vidal koma oft, en ekki alltaf, betur heim og saman við sagnfræðilegar staðreyndir, eins og menn þekkja þær í dag. Reyndar byrjar Cyrus Spitama að láta skrásetja minningar sínar eftir að hafa heyrt Heródótos flytja leiðinlegan fyrirlestur og fullan af rangfærslum í Aþenu. Mikilvægasta lagfæringin felst þó ekki í að tína til smávægilegar staðreyndir, heldur í stórbreyttri valdamiðju: Í Creation eru grísku borgríkin ómerkilegur útnári fyrir Persum, vart fyrirhafnarinnar virði að fara í styrjaldir út af. Mestur hluti bókarinnar fjallar um Persaveldi, Indland og Kína, en einungis lítill hluti um Grikkland. Þeir, sem lesa þessa bók í von um enn eina fræknisögu af vörn Spartverja í Laugaskörðum, lenda í geitarhúsinu í ullarleit.

 

Sagan fer máske ekki nógu vel af stað. Hún hefst í Aþenu, þar sem Cyrus Spitama, aldurhniginn og blindur, er orðinn sendiherra Persa í borginni. Með honum dvelur frændi hans frá Abderu, hinn ungi Demókrítus, sem skráir minningar Persans. Tilfallandi samskipti þessara tveggja bókina í gegn eru annars bráðskemmtileg: Demókrítus ber öðru hverju brigður á eitthvað framandlegt, sem Cyrus Spitama hefur upplifað á fjarlægum slóðum, og öldungurinn blindi útlistar nánar og útskýrir, með vaxandi óþolinmæði og ónotum þegar á líður.

 

Það er ekki fyrr en eftir um það bil 150 blaðsíður, með magnaðri Indlandsför Cyrusar Spitama, að sagan sparkar sér ærlega í gang, og eftir það er bókin nánast ein samfelld veisla. Persónur eru margar hverjar dregnar skörpum dráttum, t.d. Ajatashatrú hinn indverski, Daríus Persakonungur og (máske aðeins síður) Atossa drottning hans. Af indversku spekingunum eru Gosala og Sariputra eftirminnilegri en hinir frægari Búddha og Mahavira, í Kína eru Huan og hertoginn af Sheh eftirminnilegri en Konfúsíus - með sínar kanínutennur og löngu þumla -  eða Li-Tze sem gæti átt að vera tilraun Vidal til að færa Laó-Tze til um mannsaldur eða svo. Það sem einkennir skáldsöguna alla er sægur af forvitnilegum smáatriðum, sem lætt er inn. Hafði ég á tilfinningunni að sumt af því kynni að vera hreinn skáldskapur (enda gefur Vidal það sjálfur í skyn í e.k. formála), en honum tekst þó að láta flest hljóma trúverðuglega - og ótrúlega margt stenst nánari eftirgrennslan. Máske er aðal bókarinnar öðru fremur fólgið í sjálfsörygginu í stílnum, sem virðist endurspegla persónu heimshornaflakkarans Cyrusar Spitama, en er auðvitað fyrst og fremst komið frá heimsborgaranum Gore Vidal sjálfum. Þetta er skáldsaga höfundar, sem stýrir penna sínum - eða, væntanlega, ritvél, enda er sagan frá árinu 1981 - af vitund um yfirburði. Þetta gæti hljómað yfirlætislega, en heildaráhrifin eru milduð með víðsýni, manngæsku, leiftrandi launkímnum uppákomum og næmu auga fyrir óvæntum smáatriðum, svo að varla er hægt annað en að hrífast með. Þegar upp er staðið er skáldsagnalesandanum fullnægt, þótt sagnfræðingurinn sitji einstaka sinnum eftir með sínar efasemdir.

 

Sem fyrr segir er Cyrus Spitama naskur við að eygja smáatriði í eðli þjóða nálægra og fjarlægra, hvað er líkt með þeim og hvað skilur að, og þessi ótölulegu smáatriði mynda örfína þræði í gríðarmiklu veggteppi. Cyrus veitir því t.d. eftirtekt að meðal siðaðra þjóða, þótt ólíkar séu, eru vextir hvarvetna svipaðir - m.ö.o reisa lögmál viðskiptanna hvarvetna á svipuðum forsendum. Þegar Persinn stýrir verslunarleiðangri, þ.e. úlfaldalest hlaðinni járni, austur yfir eyðimerkur til Kína, hafa persneskir fjársýslumenn - eins konar Mediciar síns tímar - reiknað út að líkurnar á að lestin komist heilu á höldnu á áfangastað austur eftir séu 1 á móti 7, en að þær séu 1 á móti 11 að leiðangursmenn komist báðar leiðir. Cyrus Spitama lendir í ótal ævintýrum í Kína, sem skiptist upp í allmörg stríðandi furstadæmi á þessum tíma, og hann hefur bein áhrif á gang sögunnar sem stríðsfangi í hinu vígreifa Ch´in-ríki, því að þar endar járnið fyrir mistök, ásamt verkkunnáttu við járnsmíðar, sem veitir Ch´in-mönnum yfirburði á vígvellinum. Einnig nota ráðamenn þar á bæ hinn vestræna (!) gest til að réttlæta heimspeki ríkisforsjár, sem gæti hafa lagt grunn að stjórnfestuskólanum kínverska (Huan, stjórnandi Ch´in-ríkisins, gæti átt að vera Han-Fei-Tze), en frá Ch´in-ríkinu kom 250 árum síðar sá grimmi keisari Shi Huang-Di, sem er í dag frægastur fyrir leirher sinn. Cyrus Spitama sér að sjálfsögðu ekki þessa framtíð, en Vidal umbunar og skemmtir lesendum, sem þekkja örlítið til í kínverskri sögu. Þá gæti Cyrus Spitama einnig hafa verið fyrstur manna til að útbreiða kenningar Búddha frá Indlandi til Kína, á ævidögum spekingsins sjálfs. Einnig virðist hann eiga ríkan þátt í að opna hina frægu Silkileið. Afar löngu og rækilegu máli er varið í að útlista Konfúsíanisma, í gegnum samtöl, eins og með flest hugmyndakerfi, sem bókin tekur til umfjöllunar, en einnig taóisma, sem og hvernig þessi kerfi beinlínis stangast á, ef einhver skyldi vera svo kjánalegur að setja alla kínverska heimspeki undir einn hatt. En Konfúsíus er meðal fyrirferðarmestu persóna verksins.

 

Cyrus Spitama sér það sem er líkt með þjóðunum, en einnig það sem aðgreinir þær. Hann vekur athygli á því að Kínverjar telji hugsunina búa í maganum - og augnabliki síðar er hann farinn að ræða um yfirburði kínverskrar matargerðarlistar, en síðar nefnir hann líka að hin margvíslegustu búkhljóð - garnagaul, iðrakveisa, rop, hiksti og viðrekstur - sé allt talið spekimerki eystra, þar sem viskan búi í maganum. Grikkir eru þrasgjarnastir þjóða og að stéttakerfið á Indlandi er einstakt. Athyglisvert er viðhorf hinna ólíku þjóða við lyginni. Hjá Persum, þar sem Zaraþústratrú er að breiðast út, er nánast sáluhjálparatriði að ljúga ekki, en Grikkir eiga sér engan samsvarandi siðagrunn og ljúga fyrst og fremst af því að þeir hafa svo ómælt hugmyndaflug. (Fyrir vikið ætti frásögn Cyrusar Spitama að vera áreiðanlegri en Heródótosar!) Kínverjar hinir fornu eru hins vegar óútreiknanlegir, mæla oft óljósan hálfsannleika vafinn í orðskrúð, en ljúga líka að ástæðulausu, ánægjunnar einnar vegna. Cyrus Spitama er nokkurs konar Marco Polo (eða jafnvel Gulliver) fornaldarinnar, sem rekinn er áfram af forvitni um mannlega hagi og sér margt ótrúlegt. Eins og hann segir á einum stað: "Ef þú ferðast nógu langt kemstu að því að hægri verður vinstri, upp verður niður og norður suður." Vel að merkja, í bókinni er að finna sæg spakmæla og meitlaðra hnyttiyrða af þessum toga. Ein kjarnyrt setning lýsir Kína: "Of margt fólk, of fáir hlutir." Enn ein speki Cyrusar rennur varla ljúf ofan í feminista nútímans, þótt ég telji að Vidal kæri sig kollóttan um: "Konur laðast alltaf að valdi. Ég held að ekki geti verið til svo blóðþyrstur landvinningamaður að flestar konur myndu ekki af fúsum og frjálsum vilja leggjast með honum í von um að eignast son, sem gæti orðið í einu og öllu jafn vægðarlaus eins og faðirinn." Eða meitluð speki, sem eignuð er Konfúsíusi og líkir ágætlega manneskjulegri viðmiðun hans: "Himnarnir eru fjarri, maðurinn nærri."

 

Persinn víðförli verður vitni að margvíslegum stórhátíðum og viðburðum, þ. á. m. magnaðri indverskri hestafórnarhátíð, persneskri konungsvígslu og þjóðhöfðingjaútför í Kína, í síðastnefnda tilvikinu með tilheyrandi mannfórnum. Eftirminnilegt er þegar hann er viðstaddur helgiathöfn vegna kínversks nýárs í Chou-ríkinu, þar sem saman virðast komnir allir þjóðhöfðingjar kínversku ríkjanna (sem eru 15 talsins), en svo reynist allt að meira eða minna leyti platfurstar eða leikarar. Það er í senn styrkleiki og veikleiki frásagnarinnar að Cyrus Spitama hrærist langmest í efri lögum samfélagsins; lýsingar á lífi og kjörum alþýðu eru heldur fyrirferðarlitlar í bókinni. Sumt virkar ekki ýkja trúverðugt í frásögn Cyrusar Spitama (ekki frekar en Heródótosar) og leikur höfundurinn Vidal sér þá að lesandanum eins og köttur að mús. Stundum nálgumst við svið hins mýþólógíska: Þannig er Cyrus lengi í Kína í fylgd með hálfgeggjuðum drekabana og drekabeinasala (sem jafnframt er hertogi yfir ímynduðu ríki), en drekum hefur fækkað mjög á þeim slóðum vegna ásælni mannanna, því miður. Samt er á einum stað lýst kostulegu atviki, sem gæti verið átök hins léttklikkaða hertoga við dreka inni í bambusþykkni, en um leið gefið í skyn að þetta hafi bara verið vatnabuffali, sem fældist og slapp. Cyrus, eins og aðrir fornaldarmenn, trúir alveg á tilvist dreka og hafmeyja. Framandi verur lifa á framandi slóðum.

 

Samkvæmt Cyrus Spitama er bókarheitið Creation sprottið af því að Persinn forvitni hefur áhuga á að kynna sér sköpunarsögu, trúarbrögð og heimspeki hinna ýmsu þjóða. Cyrus Spitama er þannig í reynd fyrsti samanburðartrúarbragðafræðingurinn. Titillinn vísar þó líklega frá hendi höfundar til hins merka mótunartíma menningarinnar, þegar fyrstu nafngreindu stórmenni sögunnar tóku að stíga fram, þeir sem skópu og mótuðu vestræna jafnt sem austræna menningu. Annars er það Konfúsíus, sem fær mest rými og jákvæðasta umfjöllun í Creation - máske má draga þá ályktun að Vidal finni helst til samsömunar með honum, þótt ekki sé það einhlítt og dregnar séu fram vissar mótsagnir í kenningum kínverska spekingsins. Þá er einnig gefið í skyn að Cyrus Spitama gæti verið ábyrgur fyrir að flytja hugleiðingar um eðli hins góða yfir hálfan hnöttinn - frá hinum deyjandi Konfúsíusi til hins upprennandi Sókratesar.

 

Ekki veit ég alveg hvar ég á að staðsetja Creation meðal sögulegra skáldsagna, sem ég hef lesið um fornöldina. Ef til vill utan við og til hliðar, því að hún er frábrugðin flestu sem ég hef lesið - samt blátt áfram og engan veginn yfirgengileg, nema í umfangi. Hún er allt í senn ferðasaga, ævintýri, fræðirit, orðræða um eðli stjórnmála, trúarbragða og heimspeki. Framan af hafði ég á tilfinningunni að ég hefði fullt eins getað lesið fjórar vandaðar fræðibækur í röð, um Grikkland á 5. öld f.Kr., um Persaveldi á sama tíma, um N-Indland um daga Búddha og um Kína á tímum siðspekinganna miklu. En þegar líður á söguna vex kjötið á beinunum og verður um síðir gríðarmikið - enda þarf það að vera til að teyma lesandann 650 blaðsíður. Bókin er ígildi fjögurra fræðibóka - og miklu meira. Ekki er hún samt með öllu gallalaus. Cyrus Spitama er á köflum hálfgerður spýtukarl, tvívíður karakter, sem á sér lítið persónulegt líf, en eltist við hugmyndir um trú og heimspeki. Einnig virðast ferðalögin sjálf á milli menningarsvæða, sem ættu að vera löng, rúmfrek og ævintýraleg, ganga furðu hratt fyrir sig. Þannig ferðast Cyrus Spitama á hálfri blaðsíðu frá Persíu að uppsprettu Gulafljóts í Kína - honum liggur augljóslega reiðinnar ósköp á að komast í málfæri við spekingana miklu. Og ef einhver væntir þess að hér sé að finna lýsingar á safaríku kynlífi, sem ku einkenna ýmis verk Vidal, þá er Creation afspyrnu þurr og nánast snauð í þeim efnum - en það eykur styrk hennar fremur en rýrir: Ekkert klám hér, takk. Og þrátt fyrir fáeina annmarka eru kostirnir við bókina langtum fleiri. Verð ég að segja, eins og er, að eftir lestur hennar tek ég hatt minn ofan fyrir Gore Vidal. Hann er tvímælalaust stórhöfundur.

 

----

Dálítil aukapæling um sögulegar skáldsögur, sem eiga að gerast í fornöld. Þvert yfir bókarkápu þeirrar útgáfu af Creation, sem ég las, gat að líta ummæli Anthony Burgess um Gore Vidal: „Our greatest living historical novelist." Eiginlega varð ég hvumsa, því að í mínum eigin augum var Burgess sjálfur fremstur höfunda sögulegra skáldsagna (Man of Nazareth, Kingdom of the Wicked o.m.fl.). Nú er svo að ég man ágætlega eftir því hvernig þeir skáldbræður klöppuðu hvor öðrum á öxl fyrir 20-30 árum, Burgess (d. 1993) og Vidal, og þótt mér finnist Creation mjög góð bók, þá set ég Burgess enn í fremra sætið. En tilvitnunin varð mér tilefni til að íhuga hinar fjölmörgu sögulegu skáldsögur um fornöldina, sem ég hef lesið, enda er maður ósjálfrátt í stöðugum samanburði við hið lesna, þegar ný bók er tekin upp.

 

Þegar lestri Creation lauk, hafði ég að meira eða minna leyti borið hana saman við þær skáldsögur, sem ég hef lesið um svipaða tíma. Læt ég fylgja hérmeð aukafróðleik um þau efni. Fyrst komu upp í hugann 2 prýðisgóðar skáldsögur annars Bandaríkjamanns, Stephen Pressfield, sem gerast líka á 5. öld f.Kr. Sú fyrri er Gates of Fire (um Spartverja og vörnina í Laugaskörðum) og sú síðari Tides of War (um Aþeninga og Pelópsskagastríðin). Fyrir um 25 árum las ég 2 býsna magnaðar skáldsögur eftir Mary Renault, en man bara nafnið á annarri, sem hét The Persian Boy. Þessar sögur gerðust vissulega (að hluta) í Persaveldi, en það var um daga Alexanders mikla seint á 4. öld f.Kr. Einhvern tíma las ég grein eftir bandaríska rithöfundinn Steven Saylor, þar sem hann bar saman sögulegar skáldsögur Renault og Vidal, og komst að þeirri niðurstöðu að sú fyrrnefnda skrifaði eins og tilfinningaþrungið grískt harmleikjaskáld (les: Evrípídes), en Vidal eins og yfirvegaður rómverskur patrisíi - ég get alveg fallist á þann samanburð. Fjórða öldin f.Kr. er einnig atburðatími hinnar frábæru morðgátu Skuggaleikja - eða The Athenian Trilogy, eins og enska þýðingin hét, sem ég las - eftir Jose Carlos Somoza. Nokkrar skemmtilegar sakamálasögur úr bókaflokkum um forn-rómverskan tíma hef ég einnig lesið, einar 4 eftir Steven Saylor um einkaspæjarann Gordianus, sem starfar um daga Cícerós og Cæsars, og líklega einar þrjár eftir skáldkonuna Lindsay Davis um Falco, sem leysir flóknar morðgátur um daga Vespasíanusar og Dómitíanusar. Einnig man ég eftir bók eftir skáldkonu, sem hét Marilyn Todd; bókin hét I Claudia (augljós referens í Robert Graves) og var afspyrnuvond.

Báðar bækur Graves um rómverska keisarann Kládíus eru vitaskuld fyrir löngu orðnar klassík, þótt heldur hafi mér þótt þær seigar undir tönn, þunglamalegar og meðvitað bókmenntalegar. Þrekvirki mikið þótti mér að lesa á árunum 1995-2000 allar sex hnausþykku bækurnar sem Colleen McCullough skrifaði í hinni stórmerkilegu Masters of Rome-seríu - hver bókin fyrir sig var lengri en Creation. Skáldsaga Marguerite Yourcenar um Hadríanus er vitaskuld þrekvirki, sem minnir sumpart á Julian Gore Vidal. Enn má nefna bók Austurríkismannsins Christoph Ransmayr, Hinsti heimur, sem fjallar um útlegð Ovidíusar í Tomi við Svartahaf, skáldsaga sem byrjar afar vel, en koðnar niður í póst-móderníska upplausn. Svo má auðvitað tiltaka eldgömlu bækurnar, til dæmis Kyrtilinn (The Robe, kom út á íslensku í 3 bindum minnir mig), heldur gamaldags skáldsögu Lloyd C. Douglas, en eftir henni var gerð kvikmynd, sem kom Richard Burton á kortið sem stórleikara í kringum 1950. Önnur sagnfræðilega úrelt skáldsaga, Ben-Hur eftir Lew Wallace, var kvikmynduð fáum árum síðar (og Vidal lagði sjálfur hönd á það handrit, þótt hann fengi ekki kredit fyrir) og rétt eftir 1960 kom hin stórgóða bók Howards Fast um Spartacus á hvíta tjaldið, sú eina af þessum þremur þar sem bókin er kvikmyndinni fremri. Hina frægu bók Pólverjans Henryk Sienkewiecz, Quo vadis?, sem er í flokki með Ben-Hur sem 19. aldar skáldsaga um forn-rómverska tíma, las ég aldrei, en rámar örlítið í kvikmyndina. Þá á ég ólesinn nokkuð vinsælan Imperium-bókaflokk Roberts Harris, um tíma Cíceros og Cæsars, en ég hef lesið svo mikið um það tímabil að ég er heldur blaséraður af því.

Til sögulegra skáldsagna um fornöldina má væntanlega einnig setja hinn afspyrnuslaka og tvívíða bókarflokk Frakkans Christian Jacq um Ramses II. og svo má bæta við einni Agöthu Christie-ráðgátu, sem gerist í Egyptalandi að fornu; nafnið hefur glutrast mér úr minni, en ég man eftir að mér þótti hún snöggtum betri sem þjóðlífslýsing en sem sakamálasaga.

 

Þetta er orðið langt og eflaust gleymi ég einhverju ... En hvar staðset ég þá Creation í þessari upptalningu? Máske ekki í fyrsta sætið, en þó tvímælalaust meðal fimm efstu.

Athugasemdir

[Kristinn Snævar Jónsson, 27.7.2012 kl. 01:57]

Þakka þér fyrir þessa fróðlegu og skemmtilegu greinargerð, Helgi.

Þetta er sannarlega áhugavert lesefni sem þú vísar hér til.

[Anna Benkovic Mikaelsdóttir, 27.7.2012 kl. 06:42]

Takk, takk, stórgóð greinargerð "Titillinn vísar þó líklega frá hendi höfundar til hins merka mótunartíma menningarinnar, þegar fyrstu nafngreindu stórmenni sögunnar tóku að stíga fram, þeir sem skópu og mótuðu vestræna jafnt sem austræna menningu."

Ég hef lesið "Creation" 3 sinnum og hún bara batnar og Cyrus minnkar!

Vil einnig bæta við þinn fína lista trílógíunni um Alexander mikla.

1. child of a dream

2. The sands of Ammon

3. The ends of the Earth

eftir Valerio Massimo Manfredi.

(stórkostlegt verk sem þú hefur sennilega lesið)

[Anna Benkovic Mikaelsdóttir, 27.7.2012 kl. 06:56]

http://www.youtube.com/watch?v=_OG1PYxaVWU&feature=related

[Helgi Ingólfsson, 27.7.2012 kl. 11:08]

Kristinn (aths. 1):

Takk fyrir jákvæð ummæli. "Creation" er í alla staði fróðleg bók - það er sennilega það lýsingarorð, sem lýsir bókinni best. En hún er líka bráðskemmtileg.

-----

 Anna (aths. 2-3):

Ég kalla þig duglega að hafa lesið "Creation" þrisvar. En ég er ekki í nokkrum vafa um að ég eigi eftir að lesa hana a.m.k. einu sinni aftur.

Í augnablikinu er ég að skoða Heródótos að nýju, til að meta að hvaða marki Vidal reisir á honum - og að hvaða marki hann víkur frá. Því að þrátt fyrir allt, þá er Heródótos frumheimild um margt sem nefnt er í "Creation", jafnvel safaríkar sögur um ráðabrugg og skandala við persnesku hirðina (drykkjuskapur og kvennafar Xerxesar o.m.fl.)

En mér finnst algjör snilld hvernig Vidal skautar í einni setningu yfir hina frægu vörn Leonídasar og 300 Spartverjanna í Laugaskörðum. Cyrus Spitama lýsir því einhvern veginn á þennan veg: "Herferðin frá Þrakíu til Aþenu gekk vel; á leiðinni felldum við Spartverjakonung og alla hermenn hans." Og síðan er haldið beint inn í frásögnina af því þegar Aþena var brennd.

-----

 Verk Manfredi hef ég oft heyrt um, en ekki lesið enn. Eins og ég segi stundum: "Svo mikið til af góðu lesefni og svo stutt ævi! Ranglátt!" En nú hefur Manfred, fyrir þitt tilstilli, færst framar á minn "reading-bucket-list".